Vanilya Meksika'da yetişen Vanilla Planifolia doğal orkide bitkisinden elde edilen aromalı ve lezzet verici bir bitkidir. Vanilya asıl olarak bir bağ bitkisidir. Vanilya ekolojik olarak Güney Amerika'nın kuzeydoğusunda Meksika’nın Atlantik okyanusuna bakan tarafında yetiştirilmiştir. Vanilya önceleri tapınaklarda koku vermek veya kötü ruhları uzak tutmak için kullanılırdı. Sonradan Meksikalılar Vanilyayı içeceklerine tat vermek amacı ile kullanmaya başladılar.

  Doğal Ortamında Vanilya bitkisi Karayip’lerden Ekvatorun Pasifik kıyılarına kadar kendisine yerleşim alanı bulmuştur. Günümüzde ise Ekvatorun her iki tarafında yaklaşık 20 derecelik bir alanda yetiştirilebilmektedir. Dünya üzerinde yaklaşık 150 vanilya türü vardır ancak Bourbon, Tahiti ve Hint Vanilyası ticari olarak yetiştirilmektedir.

  Avrupa'ya Vanilya'nın tanıtılması ise Amerika kıtasının keşfinden sonra 1520 yılında kakao bitkisi ile beraber İspanyollar tarafından getirilmesi ile başlamıştır. Ancak Vanilya bundan sonra tüm çabalara rağmen çok uzun bir süre Meksika dışında yetiştirilememiştir. 1837 yılında ise Vanilya'nın polenizasyonunu o yöreye özgün bir arı cinsi tarafından gerçekleştirildiği anlaşıldıktan 4 yıl sonra Bourbon adalarında yaşayan Edmond Albuis tarafından elle polenize etme yöntemi bulunmuştur.

Vanilya ekiminden sonra ilk ürünü yaklaşık 3 yıl sonra verir.

  Çok fazla işçilik gerektiren bir süreçtir. Çubuk yeşil meyve halindeyken yaklaşık 9 ay boyunca tadını alması için bekler. Meyve koparıldıktan sonra hala yeşildir ve henüz tam anlamı ile tadı ve aroması oluşmamıştır. Bu tat ancak kurutma işleme sürecinden sonra oluşur. Meyve koparıldıktan sonra güneşte kurutulur. Ancak günümüzde pek çok ülkede meyveler sıcak suda bekletildikten sonra güneşe konulur. Bu kuruma sürecinde meyve yaklaşık %20 oranında küçülür. İşleme bittikten sonra ürünler ayrıştırılır 1–2 ay boyunca dinlenmeye bırakılır.

  Vanilyanın yetiştirilmesi, polenizasyonu (polenleme işlemi) ve ekimi hiç bir makine, kimyasal gübre veya tarım ilacı kullanmadan tamamen elle yapılır. Vanilya yetiştiricileri- ki genelde kadın ve çocuklardır- eğer yeteri kadar hızlı çalışırlarsa günde yaklaşık 1000 ile 2000 arası vanilya'yı polenleyebilirler. En fazla işçilik gerektiren zirai üründür. Aynı zamanda Dünya'da Safran'dan sonra en pahalı ikinci baharattır.

Bazı İlginç Gerçekler

 · Vanilya kendi tadını göstermenin dışında aynı zamanda diğer tatlarında özelliklerini ön plana çıkarır. Özellikle çikolatalı, kahveli, ceviz veya fındıklı tariflerinizin tadını zenginleştirir.

 · Vanilya özlerini karşılaştırırken koklamak yerine az miktar sütle karıştırarak tadarsanız daha iyi sonuç alabilirsiniz, aksi takdirde alkolün sert kokusu doğru sonuç vermeyebilir. Unutmayın ki az miktarda Vanilya özü yemeklerinize hem tat hem de renk katar. Oysa çok miktarda kullanılan vanilya özü tadı daha acımsı hale dönüştürür.

· Vanilya kokusunun kişinin kendine olan güvenini artırdığımda bir gerçektir. Öfkelendiğinizde veya hayal kırıklığına uğradığınızda mendilinize damlattığınız 1–2 damla Vanilyayı koklayın, ne demek istediğimizi anlayacaksınız.

 · Bilim adamlarının yaptığı son araştırmalara göre Vanilya kokusu Beyine kişinin aç olmadığına dair sinyaller yolluyor. Londra’da 3000’den fazla aşırı kilolu hasta ile yapılan çalışma gösterdi ki, Vanilya kokulu veya limon kokulu bir plaster takanlar ile hiçbir şey takmayan hastalar arasında yapılan karşılaştırma 4 hafta sürdü. Sonuçlar şaşırtıcıydı, Vanilya kullanılan hastalarda açlık nöbetlerinde %50’ya varan düşüşler yaşandı. Çikolata ve benzeri yüksek kalorili tatlılara daha az ilgi gösterdiler. Hiçbir egzersiz yapmadan ortalama 2–3 kilo verdiler. Eğer aynı sonucu elde etmek isterseniz mendilinize 1–2 damla Vanilya yağı damlatın ve ne zaman tatlı canınız çekerse koklayın.

 · New York’ta Memorial Hastanesinde yapılan araştırmalarda MRI veya CAT öncesinde hastalara rahatlamaları için Vanilya koklattıklarını duymuş muydunuz? Hastalar arasında klostrofobik deneyimlerde %63 oranında azalma oldu.

 · Vanilya aynı zamanda aromaterapide rahatlatıcı ve gevşetici olarak kullanılabilir. Ancak ilginç şekilde Vanilya'nın vücudu aktive edici hormonlarını uyardığı bilimsel olarak ispatlanmış.

 · Vanilya çok eski zamanlardan beri afrodizyak olarakta bilinir. Ateşli hastalıklarda da tedavi unsuru olarak kullanılmıştır. Yakın zamanda yapılan bir araştırmada Vanilya'nın virüslerin aktive olmasını engelleyici bir özelliğinin olduğuna dair sonuçlar alındı.

Vanilyam ne kadar taze kalır?

  Vanilya çubukları kapalı fakat hava alabilen bir kapta, serin ve ışık almayan bir ortamda saklanırsa uzun süre tadını koruyabilir. Kesinlikle dondurucu veya buzdolabında saklamayın. Soğuk vanilyanın nemini alır ve bir çeşit vanilyaya özel küfümsü bir yapı oluşabilir. Eğer ki kapalı bir kapta saklamayı düşünüyorsanız bu durumda her 1-2 haftada bir kapağı açıp havalandırmanız faydalı olacaktır.

Vanilya özleri ne kadar taze kalır?

  Vanilya özleri kırmızı şarap gibidir. Ne kadar beklerse o kadar güzelleşir. Bu yüzden aslında bir son kullanma tarihi yoktur. Ancak bu ürünü de serin, kuru ve gün ışığı görmeyen bir yerde saklamanızı tavsiye ederiz. Yüksek sıcaklıklarda veya ani ısı değişimlerinde, güneş ışığında kaldığında veya nemli ortamlarda doğal bir ürün olduğu için aroması azalabilir.

Peki Vanilin Nedir ?

Vanilin günümüzde pek çok kişinin Vanilya ile aynı şey olduğunu düşündüğü bir gıda katkısıdır. Oysa Vanilin ve Vanilya birbirinden çok farklıdır. Vanilya tamamı ile doğal bir bitkiden elde edilen doğal ve aromalarca zengin bir üründür. Oysa marketlerde satın aldığımız Vanilin kimyasal yolla elde edilen ve de kağıt endüstrisinde kullanılan ağaçlardan açığa çıkan bir çeşit yan üründür. Lignin-sulfonik asit denilen kimyasal atık sülfattan elde edilir.

Vanilin aslında Vanilyanın içinde bulunan ana etken maddedir. Ancak Vanilya'nın içinde Vanilin'in dışında yüzlerce farklı aroma veya tat verici madde vardır. Günümüzde piyasada ticari olarak satışta olan Vanilin'in sadece %2'si kadarı Vanilya'dan elde edilmesine rağmen geri kalanı kimyasal yollardan elde edilmektedir.

   O yüzden herhangi bir tatlı ya da dondurma yerken gerçek Vanilyanın yumuşak ve zengin aromasına karşılık Vanilin daha tekdüze bir tad verir. Her ne kadar çok kesin bir yöntem olmasa bile Gerçek Vanilya'dan yapılmış ürünlerde ufak siyah noktalar görebilirsiniz. Zamanla bu tad ayrımını kendiniz çok daha kolay farkedeceksiniz.