LALE
Mart ayının sonlarından Nisanın ortalarına kadar lâleler çiçek açar. Niçin hepsi aynı günlerde çiçek açmaz: Cinsine göre değişir. Bazı türleri soğuğa daha alışık türler oldukları için baharda daha erken çiçeklenir.
Kimi türleri ancak nisanda çiçek açar. Hava şartları, bulundukları yer de çiçek açma zamanını etkiler. Bir tepe düşünün. Kuzeye bakan yamacındaki laleler daha geç, güneye bakan yamacındaki laleler daha erken çiçeklenir. Hatta bazen güneye bakan yamaçtakilerin çiçekleri solduktan sonra kuzeye bakan yamaçtakiler çiçeklenir.
Normalde bir lale soğanından bir sap çıkar, en üstte tek çiçeği olur. Bir soğan yılda bir defa tek bir çiçek açar. Ama birden fazla çiçek açan yeni türleri de vardır. Yine de yılda bir defa çiçek açma özellikleri değişmez.
Bakımı ve çoğaltılması:
Bir lale soğanı çiçek açar ve yok olur. Kökten yeni soğanlar oluşturur. 5 - 10 tane irili ufaklı soğanlar oluşur. Bunlardan sadece biri veya ikisi gelecek yıl çiçek açabililecek kabiliyette gelişebilir. Diğerleri sonraki yıllarda çiçek açacaktır. Laleniz çiçek açtıktan itibaren haftada veya 10 günde bir, suyuna çok az miktarda (paketinde tavsiye edilenden de az) gıda katarak veya gübre şerbeti ile sulayın. Böylece yeni oluşacak soğanlar daha iyi gelişir. Bunu lalelerinizin yeşil yaprakları sağlıklı görünümünü koruduğu müddetçe en fazla üç defa tekrarlayın. Yapraklar sararmaya bozulmaya başlayınca sulamayı azaltın. Sonra iyice sararınca sulamayı kesin kurumaya terk edin.
Lâle soğanlarının saklanması: Topraktaki lalelerinizin yaprakları ve sapları tamamen kupkuru olduğu zaman soğanları topraktan çıkarın. Gölgeli bir yerde bir hafta kadar bekletin iyice kurusun. Sonra üzerinden kendiliğinden dökülen kabukları ayıklayın. Diğer kabuklarını sakın soymayın. Sonra DDT tozu ile ilaçlayarak hava geçiren bez bir torbada ekim ayına kadar serin ve karanlık bir yerde saklayın. Buzdalabında saklamayın ama.
İstanbulda ve benzer iklime sahip olan yerlerde eylül sonlarından aralık ayına kadar lale, sümbül ve zambak gibi soğanlı süs bitkilerinin ekim zamanıdır.
Yalnız dikkat edin işin uzmanlarına sorun: Her soğanlı bitki sonbaharda ekilmez. Meselâ glayöl soğanları baharda don tehlikesi tamamen ortadan kalkınca, nisan ayında ekilir.
Yazıyı dikkatle okursanız lâle dikmenin inceliklerini biraz olsun öğrenmiş olursunuz.
Bahçeye Lâle Ekmek
Lâle soğanları Eylül - Ekim - Kasım aylarında dikilir.
Soğanları 20 - 25 cm. aralıklarla dikin. Büyüklüklerinin dört katı kadar derine dikin. Daha derine dikmeyin. Kışın don tehlikesi olan yerlerde toprak üzerine saman yaymak gerekebilir.
Soğanları dikmeden önce toprağı iyi hazırlamalısınız. Bu, sadece ektiğiniz lâlelerin iyi gelişmesi için değil aynı zamanda gelecek yaz gelişecek olan yavru soğanların daha sağlıklı gelişmeleri için de gereklidir. Çünkü lâleler soğanları ile çoğaltılır. Tohum ile çoğaltmak çok zahmetli olup çiçek elde edebilmek için birkaç yıl beklemeniz gerekir. En kolay yolu soğanların toprak altında çoğalması ile üretmedir.
Lâle bitkisi gübreli, humuslu, killi, milli toprakları sever. Lâle için gübre olarak en iyisi eski yanmış çiftlik gübresidir.
Saksıya Lâle Ekmek
Sonbaharda saksılara soğanları dikilir. Sonra bu saksılar soğuk bir bodrumda mart ayına kadar saklanır. Susuz kalmamalarına dikkat edilir. Soğuk yer yoksa bir bahçede soğuk bir köşeye saksılar toprağa gömülür. Zahmetli bir iştir. En iyisi siz saksıda lale yetiştirme sevdasından vaz geçin. Zaten senede bir defa birkaç günlüğüne tek bir çiçek açan bir bitki için uğraşmaya değmez. Yaprakları ise bahardan en fazla yaz ortalarına kadar dayanır sonra kurur. Soğanlar toprağın altında gelecek baharı bekler. Saksıda lâle yetiştirmek için uğraşacağınıza başka çiçeklerle ilgilenin.
İlkbaharda çiçek açınca asıl lale bakımı o zaman başlar.